ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ- Το νόημα των Μυστηρίων

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
α. Το νόημα των Μυστηρίων γενικά.
Σ’ όλους είναι γνωστός ο τρόπος με τον οποίον οι κηπουροί και οι γεωπόνοι «ημερώνουν» τα δέντρα, το «μπόλιασμα» δηλαδή, ο «εμβολιασμός» ή «εγκεντρισμός». Στον άγριο κορμό ή βλαστό «εμβάλλεται» ή «εγκεντρίζεται» το ήμερο «μπόλι», που ενώνεται και «συμφύεται» με το άγριο δέντρο, για να εξημερωθεί και ν’ αποδίδει καρπούς, αν ήταν εντελώς άκαρπο, ή ν’ αποδίδει καρπούς καλούς και πολλούς, αν η «ράτσα» του δεν ήταν καλή.

Όπως όμως έχουμε ειπεί, και η δική μας φύση εξαγριώθηκε απ’ την αμαρτία, έγινε άγονη για τον καρπό του αγαθού, έγινε «ακανθοφόρος», όπως τα άγρια δένδρα. Για την «ημέρωσή» της ακριβώς βλάστησε η «ράβδος (=βλαστός) εκ της ρίζης Ιεσσαί και άνθος εκ της ρίζης» (Ησ. 11, 1), ο Θεάνθρωπος Κ. η. Ι. Χ. Έγινε «βλαστός» ορατός και αισθητός, επειδή και τα άγρια δέντρα ήσαν αισθητά, για να γίνει η εξημέρωσή τους αισθητή, να μεταδώσει στην ανθρώπινη φύση τη θεία Χάρη, το θείο «χυμό», με τρόπο αισθητό.

Η σημασία του τρόπου αυτού είναι πραγματικά θεία. Αυτό το βλέπουμε προπαντός εκεί που δυστυχώς ο θείος αυτός τρόπος καταργήθηκε, στους Προτεστάντες (Ευαγγελικούς και άλλους…). Οι ίδιοι ομολογούν πως η χρήση των «αισθητών σημείων» επιδρά πολύ στον πιστό, του «εντυπώνει» το πνευματικό αυτό γεγονός. Αισθάνεται και «ζει» τη θεία Χάρη ο πιστός, όταν γονατιστός και με το ι. Επιτραχήλιο και το χέρι του Πνευματικού στην κεφαλή του δέχεται τη συγχώρηση, τη θεία Μετάληψη απ’ το άγιο Ποτήριο κλπ.

Αυτό λοιπόν το εξημερωτικό και αναγεννητικό έργο ο Θεάνθρωπος Κύριος όρισε και παρέδωσε στους Αγίους Του Αποστόλους να συνεχίσουν με τα ι. Μυστήρια, επτά στον αριθμό, και με ορισμένο αισθητό τρόπο, με ειδική δηλαδή ιεροτελεστία.

β. Η έννοια και η αναγκαιότητα των Μυστηρίων
Τα ι. Μυστήρια λοιπόν είναι θεοσύστατες τελετές της Εκκλησίας, που μεταδίδουν στα μέλη της με αισθητά σημεία την αόρατη καθαρτική και αγιαστική θεία Χάρη.

Γι’ αυτό και κανείς δεν μπορεί να γίνει και να είναι μέλος της Εκκλησίας και άρα να πάρει και να παίρνει τη θεία και σωστική Χάρη παρά μόνο με τα θεία Μυστήρια, που είναι οι μόνοι αγωγοί της.

Και τα επτά Μυστήρια μεταδίδουν όλα τη μία θεία Χάρη, αλλά το καθένα σαν ειδική και αναντικατάστατη ενέργεια και γι’ αυτό είναι αναγκαία για τη σωτηρία μας, πλην όχι όλα υποχρεωτικά. Υποχρεωτικά είναι τα Μυστήρια του Βαπτίσματος, του Χρίσματος, της θ. Ευχαριστίας και της Μετανοίας. Τα υπόλοιπα τρία, της Ιερωσύνης, του Γάμου και του Ευχελαίου είναι προαιρετικά.

Η Εκκλησία μας ονόμασε τις θεοσύστατες αυτές τελετές «μυστήρια» για δύο λόγους. Πρώτα γιατί «έτερα ορώμεν και έτερα πιστεύομεν» (Αγ. Ιωάν. Χρυσ. Όμιλ. Ζ΄ στην Α΄ Κορ.), δηλαδή η θεία Χάρη που μεταδίδουν είναι πραγματική, αλλ’ αόρατη. Και έπειτα γιατί στην αρχαία Εκκλησία δεν επιτρεπόταν πλην απ’ τους πιστούς να τα παρακολουθούν οι άπιστοι, ακόμη και οι Κατηχούμενοι, πριν βαπτισθούν. Γίνονταν λοιπόν «μυστικά» και, για να τα λάβει ο πιστός, έπρεπε πριν να κατηχηθεί, να «μυηθεί» σ’ αυτά.

γ. Πότε είναι έγκυρα και αποτελεσματικά τα Μυστήρια.

Για να είναι έγκυρο το Μυστήριο, πρέπει να τελεσθεί «κανονικά», δηλαδή όπως ορίζει η Ι. Π. της Εκλκησίας. Σύμφωνα λοιπόν με την Ι. Π., που είναι, όπως έχουμε εξηγήσει, Αποστολική, είναι αναγκαία τα εξής στοιχεία:

α) Ο «κανονικά» χειροτονημένος τελετουργός (Επίσκοπος ή Ιερεύς),

β) Τα αισθητά σημεία (η «ύλη» του Μυστηρίου, που ποικίλλει, ανάλογα με το Μυστήριο) και

γ) Η ειδική ιερολογία («εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» και τα ειδικά για το καθένα λόγια).

Χωρίς τα τρία αυτά στοιχεία, για τα οποία θα κάνουμε λόγο στη χωριστή ανάπτυξη κάθε Μυστηρίου, δεν είναι έγκυρο το Μυστήριο, δεν μεταδίδει δηλαδή τη θ. Χάρη.

δ) Εξάλλου, για να είναι το Μυστήριο αποτελεσματικό, να καθαρίσει και ν’ αγιάσει τον πιστό, πρέπει αυτός να πιστεύσει το Μυστήριο και τη θ. Χάρη που μεταδίδει, να έχει προετοιμασθεί κατάλληλα και να ζήσει στο εξής σύμφωνα με τη θεία Χάρη που έλαβε, φυλάσσοντας έτσι, αλλά και αυξάνοντας το χάρισμα.



(Οι «Ακολουθίες» των ι. Μυστηρίων βρίσκονται στο «Μέγα Ευχολόγιον», αλλά και σε ιδιαίτερες «φυλλάδες»-εγκόλπια. Ο Καθηγητής, αλλά και όσοι μαθητές μπορούν, πρέπει να χρησιμοποιήσουν στα μαθήματα περί των ι. Μυστηρίων την πλήρη «Ακολουθία» τους, απ’ την οποία καλό είναι να αναγνωσθούν και οι κύριες Ευχές ολόκληρες. Αυτό πρέπει να γίνει ιδιαίτερα στο Μυστήριο της θ. Ευχαριστίας.