5. Το μυστήριο της Ιερωσύνης.

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

5. Το μυστήριο της Ιερωσύνης.

α. Το νόημα και η σύσταση του Μυστηρίου.
Στο κεφάλαιο περί Εκκλησίας έγινε γενικά λόγος για την ιδιαίτερη αποστολή και σημασία των εργατών της Εκκλησίας. Είναι ακριβώς οι υπεύθυνοι συνεχιστές του υπευθυνοτέρου και υψηλοτέρου έργου επί της γης, του έργου της σωτηρίας ψυχών. Όσα είπαμε περί Ι.Π. και Εκκλησίας αντανακλούν έμμεσα και άμεσα στους συγκεκριμένους εκπροσώπους της, ενώ παραμένει πάντοτε το θείο στοιχείο ως η ψυχή της Εκκλησίας. Το ορατό σώμα της Εκκλησίας είναι οι πιστοί και τα χέρια αυτού του σώματος είναι οι κληρικοί, τα ορατά όργανα της μεταβιβάσεως της θ. Χάριτος στους πιστούς, όργανα-άνθρωποι, αφού απευθύνονται σε ανθρώπους.

Είναι πάρα πολλά τα χωρία των ι. Ευαγγελιστών, όπου φαίνεται η εκλογή από τον Κύριο των Αγίων Αποστόλων και η ανάθεση σ’ αυτούς των τριών αξιωμάτων Του, που αποτελούν την ουσία του Μυστηρίου της Ιερωσύνης. Εξάλλου οι Απόστολοι «δια της επιθέσεως των χειρών» και ειδικής Ευχής μετέδιδαν το χάρισμα αυτό στους κατά τόπους διαδόχους τους., Επισκόπους, Πρεσβυτέρους – Ιερείς και Διακόνους (Πράξ. 6, 7· Α΄Τιμ. 4, 14· Β΄Τιμ. 1, 6 κ.α.).

β. Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου.
Είναι δύο: 1) Η επίθεση των χειρών του Επισκόπου (με κανονική αποστολική διαδοχή) και 2) η εξής Ευχή:

«Η θεία Χάρις, η πάντοτε τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα, προχειρίζεται (= σφραγίζει ανεξάλειπτα και εγκαθιστά) τον ευλαβέστατον (όνομα) εις… (βαθμός). Ευξώμεθα ουν υπέρ αυτού, ίνα έλθη επ’ αυτόν η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος.

Πριν και μετά την Ευχή αυτή λέγονται και άλλες, πλην όμως η καθαυτό προχειριστική Ευχή είναι αυτή.

γ. Η τέλεση του Μυστηρίου.
Το Μυστήριο της Ιερωσύνης είναι ένα, αλλά διακρίνεται σε τρεις βαθμούς. Ο Επίσκοπος είναι ο άμεσος διάδοχος των Αποστόλων και έχει όλα τα δικαιώματα και τις πνευματικές εξουσίες εκείνων και αυτός τελεί το Μυστήριο και μεταδίδει την ειδική Χάρη σ’ όλους τους βαθμούς. Τη χειροτονία του Επισκόπου τελούν 2-3 Επίσκοποι, ενώ ο Διάκονος και ο Πρεσβύτερος-Ιερεύς χειροτονούνται μόνο από έναν Επίσκοπο.

Η τέλεση του Μυστηρίου και στους τρεις βαθμούς γίνεται πάντοτε κατά τη θ. Λειτουργία και είναι επιβλητικότατη και πανηγυρική. Είναι η επισημότερη τελετή της Εκκλησίας. Ο Διάκονος χειροτονείται μετά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, επειδή ο ίδιος δεν τελεί το Μυστήριο, αλλά διακονεί-υπηρετεί σαν βοηθός του Ιερέως ή Αρχιερέως. Ο Πρεσβύτερος χειροτονείται μετά το Χερουβικό Ύμνο, ώστε να λάβει μέρος στην τέλεση του Μυστηρίου, που στο εξής θα τελεί και μόνος. Τέλος ο Επίσκοπος χειροτονείται μετά τον Τρισάγιο Ύμνο και προ των ι. Αναγνωσμάτων, γιατί το κυριότερο έργο του είναι κηρυκτικό και διδακτικό.

Μετά την ς΄ Οικουμ. Σύνοδο (Κων/πολη, 681) καθιερώθηκε η εκλογή των Επισκόπων να γίνεται μόνο μεταξύ των ήδη αγάμων κληρικών, ώστε να είναι απαλλαγμένοι από άλλες μέριμνες για το υψηλό τους έργο. Οι Διάκονοι και Πρεσβύτεροι μπορούν να είναι έγγαμοι πριν χειροτονηθούν, αλλ’ απαγορεύεται ο γάμος μετά τη χειροτονία σε περίπτωση χηρείας.

δ. Η ειδική χάρη του Μυστηρίου για κάθε βαθμό.
1. Ο Επίσκοπος, όπως είπαμε, λαμβάνει πλήρη τη χάρη της Ιερωσύνης. Η διάκριση σε Επισκόπους, Αρχιεπισκόπους, Μητροπολίτες και Πατριάρχες είναι διοικητική. Ως προς την Αρχιερωσύνη είναι απόλυτα ίσοι όλοι οι Επίσκοποι. Οι Επίσκοποι-Πάπες της Ρώμης που θέλησαν να διακριθούν όχι τιμητικά, αλλά και ουσιαστικά και εξουσιαστικά, περιέπεσαν σε δεινή αίρεση (Πρωτείο-Αλάθητο του Πάπα!) και αποσχίσθηκαν από τη Μία Εκκλησία, εξαιτίας και άλλων αιρέσεών τους.

2. Ο Ιερεύς λαμβάνει τη χάρη να τελεί όλα τα Μυστήρια, πλην του αγιασμού του Μύρου, της Ιερωσύνης και της τελετής των Εγκαινίων του Ναού, που τελεί μόνο ο Επίσκοπος.

3. Τέλος ο Διάκονος λαμβάνει τη χάρη να υπηρετεί απλώς τον Ιερέα και τον Επίσκοπο, χωρίς ο ίδιος να τελεί κανένα Μυστήριο. Αρχικά το έργο του ήτα μόνο το φιλανθρωπικό και κηρυκτικό-κατηχητικό έργο στην Εκκλησία, ενώ τώρα είναι η προβαθμίδα για το βαθμό του Ιερέως.

Το Μυστήριο της Ιερωσύνης και για τους τρεις βαθμούς είναι ανεπανάληπτο, αλλά και ανεξάλειπτο. Μόνο μια φορά τελείται.

ε. Το ύψος και τα προσόντα του ιερατικού λειτουργήματος.
Εφόσον οι κληρικοί είναι οι μόνοι υπεύθυνοι διάδοχοι και συνεχιστές του τριπλού αξιώματος του Κυρίου, είναι φανερό ότι δεν υπάρχει σ’ αυτή τη γη υψηλότερο έργο. Σύμφωνα με τους Αγίους Πατέρες και οι Άγγελοι ακόμη δεν έχουν την πνευματική εξουσία των κληρικών.

Ακριβώς για το λόγο αυτό η Εκκλησία έχει ορίσει ότι δεν μπορεί οιοσδήποτε πιστός να γίνει κληρικός. Πρέπει: 1) να το επιθυμεί από αγνά και μόνο ελατήρια ο ίδιος, 2) να έχει ενάρετη ζωή και «καλήν μαρτυρίαν» από την εκκλησιαστική κοινότητα που ανήκει, 3) να μην έχει περιπέσει σε θανάσιμο αμάρτημα, έστω και εξ αμελείας, 4) να έχει πνευματική μόρφωση και ικανότητα, ώστε να κηρύττει και να καθοδηγεί τους άλλους, προσπαθώντας ο ίδιος να είναι το παράδειγμα.

Είναι ευλογία και χάρη ιδιαίτερη του Θεού ότι η Εκκλησία μας έχει πολλούς καλούς κληρικούς. Θα πρέπει όμως όλοι οι πιστοί να προσεύχονται, και ιδιαίτερα οι Χριστιανοί γονείς που έχουν παιδιά με τέτοια κλήση, να αναδεικνύει ο Κύριος «αξίους» συνεχιστές του μοναδικού Του έργου, ώστε με θριαμβευτική χαρά ν’ αναφωνεί ο λαός κατά τη χειροτονία το «άξιος»!

Η ειδική τάξη των Μοναχών δεν ανήκει στην τάξη των κληρικών. Μετά όμως την προαιρετική αφιέρωση στο μοναχικό βίο με ειδική χειροθεσία (όχι χειροτονία), οι Ι. Κανόνες απαγορεύουν επίσης το δικαίωμα του γάμου των Μοναχών. Είναι αμετάκλητο το ειδικό χάρισμά τους. Μπορούν όμως οι Μοναχοί να γίνονται και κληρικοί όλων των βαθμών.

ς. Και οι λαϊκοί μετέχουν στο έργο της Εκκλησίας.
Οι λαϊκοί δεν έχουν βέβαια το ειδικό χάρισμα της ιερωσύνης με χειροτονία. Ωστόσο με το άγιο Βάπτισμα και το Χρίσμα έγιναν και αυτοί μέτοχοι και κληρονόμοι του τριπλού αξιώματος του Κυρίου. Μπορούν ως μέλη της Εκκλησίας να συμμετέχουν ενεργώς, πλην του αγιαστικού έργου από την πλευρά της μεταδόσεως της θ. Χάριτος σε άλλους, σε όλες τις εκδηλώσεις («βασίλειον ιεράτευμα»). Αυτό το βλέπουμε στο θείο κήρυγμα και την κατήχηση, που γίνεται στην Εκκλησία μας σε ευρεία κλίμακα από λαϊκούς. Επίσης και στη διοίκηση. Όπως είδαμε, η τέλεση όλων των Μυστηρίων αφορά στο πλήρωμα της Εκκλησίας, στο Λαό του Θεού, η συνείδηση του οποίου εγκρίνει ή απορρίπτει ακόμη και Οικουμενική Σύνοδο.