2. Άγιο Πνεύμα και Εκκλησία.

α. Ο «Παράκλητος»-Α.Π. συνεχιστής του απολυτρωτικού έργου του Θεανθρώπου.
Όταν ο Κύριος το βράδυ του Μ. Δείπνου είπε στους μαθητές Του τους γνωστούς λόγους: «Εγώ ειμι η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή», αμέσως πρόσθεσε: «ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ Εμού» (Ιω. 14, 6). Αυτό ήταν το απολυτρωτικό Του έργο, να γίνει «η Οδός», ν’ ανοίξει για όλους τους ανθρώπους αντικειμενικά το δρόμο της σωτηρίας. Γι’ αυτό και σε λίγο προσευχόμενος είπε στον Πατέρα Του: «το έργον ετελείωσα ό δέδωκάς μοι ίνα ποιήσω» (Ιω. 17, 4). Καίτοι η «τελείωση» του έργου αυτού θα γινόταν με τη Σταυρική Θυσία και την ανύψωση της ανθρώπινης φύσεως στο Θρόνο της Θεότητας με την Ανάληψη, ως Θεός προλέγει τα πάντα ο Κύριος. Με θεωμένη πλέον την ανθρώπινη φύση και ως αιώνιος μεσίτης-«Παράκλητος" των αδελφών Του στον Τριαδικό Θρόνο θα παρακαλούσε τον Πατέρα Του να στείλει σ’ αυτούς «άλλον Παράκλητον» για τη συνέχιση του έργου Του.

Έτσι, το έργο του Α.Π. ως νέου «Παρακλήτου» στη θέση του Θεανθρώπου θα είναι ακριβώς: «η οδός» προς το μόνο Θεάνθρωπο Λυτρωτή. Ως «Παράκλητος» θα προσκαλούσε, αλλά και θα παρηγορούσε και θα ενίσχυε όλους εκείνους που θα ήθελαν να συνδεθούν με το θεανθρώπινο Σώμα του Χριστού επί γης, την Εκ-κλησία Του. Αυτή θα ήταν τώρα η Παρακαταθήκη σωτηρίας, το μυστικό «Σώμα Χριστού», με αόρατη Κεφαλή τον Ίδιο το Χριστό (Κολασ. 1, 18) και Ψυχή-Πνεύμα το Άγιο Πνεύμα.

Γι’ αυτό ο Απ. Πέτρος, όταν έλαβε το Α.Π. κάλεσε τους αδελφούς του λέγοντας: «μετανοήσατε και βαπτισθήτω έκαστος υμών επί τω ονόματι Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών, και λήψεσθε την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος» (Πραξ. 2, 38). Γι’ αυτό και ο Απ. Παύλος, που έλαβε και αυτός με το Βάπτισμα το Α.Π., βεβαιώνει: «Ουδείς δύναται ειπείν (=να γνωρίσει-αναγνωρίσει) Κύριον Ιησούν (= ως Σωτήρα του) ει μη εν Πνεύματι Αγίω» (=παρά μόνο δια μέσου του Α.Π., Α΄ Κορ. 12, 3).

β. Κάθοδος και παραμονή του Α.Π. στην Εκκλησία.
Η «επαγγελία»-υπόσχεση του Θεανθρώπου εκπληρώθηκε δέκα ημέρες μετά την Ανάληψη, την εορτή της Πεντηκοστής. Η πρώτη «Εκ-κλησία», η πρώτη κλήση και δωρεά σωτηρίας, έγινε στους Δώδεκα Αποστόλους, που ακριβώς περίμεναν την εκπλήρωση της υποσχέσεως του Κυρίου. Το κοσμοϊστορικό γεγονός περιγράφεται με τρόπο όντως μοναδικό στο 2ο κεφ. των Πράξεων. Και είναι ακριβώς χαρακτηριστικότατο το πώς αρχίζει και συνεχίζεται το σωτηριώδες έργο του Α.Π.: μόνο μέσα στην Εκκλησία και δια μέσου της Εκκλησίας. Ενώ θα γίνει προσωπική επιφοίτηση-έμπνευση, ώστε η αντικειμενική σωττηρία να γίνει υποκειμενική, όμως αυτή θα γίνει ενώ:

α) «ήσαν πάντες ομοθυμαδόν επί το αυτό», στο Υπερώο του Μ. Δείπνου, της πρώτης θ. Κοινωνίας.

β) «εκάθισέ τε εφ’ ένα έκαστον αυτών», και επλήσθησαν άπαντες Πνεύματος Αγίου» (στ. 1, 3-4).

Αυτή η Οδός-μέθοδος είναι η μόνη θεοπαράδοτη και ασφαλέστατη οδός σωτηρίας. Αυτή την Οδό ευδόκησε ο Τριαδικός Θεός να καθιερώσει, αυτή και μόνη παρέλαβε και κρατεί και παραδίδει η Εκκλησία Του ως ιστορική, αυθεντική, όντως θαυματουργική και ζωοποιό. Αυτή είναι η Οδός του Θεανθρώπου, που είναι η Θύρα της αληθινής Μάνδρας και Ποίμνης σωτηρίας.

γ. Τα χαρίσματα και οι καρποί του Αγ. Πνεύματος.
Ό,τι ονομάσαμε άκτιστες ενέργειες του Θεού ή θ. Χάρη, αυτή είναι η δωρεά του Α.Π., αλλ’ ως προσωπική-υποκειμενική μετοχή στην αντικειμενική σωτηρία. Αν πράγματι ο άνθρωπος έλαβε Α.Π. και αν η καθαρτική, φωτιστική και αγιαστική Του ενέργεια υπήρξε δραστική, θα φανεί από τους καρπούς, που είναι εσωτερικοί, αλλά και εξωτερικοί. Όπως οι ενέργειες ή τα χαρίσματα του Α.Π. είναι «ποικίλα», το ίδιο και οι καρποί είναι πολλοί και διάφοροι. Γι’ αυτό και λέγεται το Α.Π. «θησαυρός των αγαθών» και συμβολικά παριστάνεται στο Μυστήριο του Αγ. Χρίσματος, που μεταδίδει το Άγ. Πνεύμα, με τη σύνθεση του Αγίου Μύρου από σαράντα ευώδη αρώματα. Συμβολικά επίσης παριστάνονται τα χαρίσματα του Α.Π. με τον ι. αριθμό επτά. Τα γενικά χαρίσματα του Α.Π., εκτός δηλ. των ειδικών χαρισμάτων, είναι κυρίως τα εξής: 1) υπακοή πίστεως (Ρωμ. 1, 5), 2) άφεση των αμαρτιών (Εφεσ. 1, 7), 3) φωτισμός της γνώσεως του Θεού (Β΄ Κορ. 4, 6), 4) υιοθεσία (Ρωμ. 8, 15), 5) ομολογία (Ρωμ. 10, 9-10), 6) αγιασμός (Εβρ. 12, 14), 7) αρετές («αγάπη, χαρά, ειρήνη – μακροθυμία, χρηστότης, αγαθωσύνη – πίστις, πραότης, εγκράτεια», Γαλ. 5, 22).

δ. Το μυστήριο του Προσώπου του Αγ. Πνεύματος.
Ενώ όμως η προσωπική παρουσία του Αγίου Πνεύματος στην Εκκλησία σαν κοινωνία προσώπων και στην προσωπική ζωή κάθε μέλους της Εκκλησίας είναι πραγματική, εντούτοις το Πρόσωπό Του το Άγιο Πνεύμα δεν μας το φανερώνει. Κυριολεκτικά λάμπει η παρουσία Του ως χάρη και ενέργεια, ως φωτισμός και αγιασμός, αλλά το Πρόσωπό Του παραμένει άγνωστο. Σαν να «υποχωρεί» και να «εξαφανίζεται» το Άγιο Πνεύμα ως Πρόσωπο, για να «προβάλλεται» και να λάμπει το πρόσωπο του πιστού, που Αυτό φωτίζει και αγιάζει. Δίδει τη χάρη Του εσωτερικά και «φανερώνεται» δια μέσου του προσώπου του ανθρώπου.

Η φανέρωση λοιπόν της προσωπικής παρουσίας του Αγίου Πνεύματος γίνεται δια μέσου των ανθρωπίνων προσώπων. Έτσι, ενώ «εικών του Πατρός ο Υιός και του Υιού το Πνεύμα» (Αγ. Ιωάν. Δαμ., PG 94, 85 Β), η «εικών» του Αγίου Πνεύματος είναι το πλήθος των Αγίων, τα θεωμένα με τη χάρη Του ανθρώπινα πρόσωπα των Αγίων.